Gonitwa do Pierscienia - AD 1578

Salvete omnes,
[in Polish]
Tym razem przeniesiemy się do AD 1578 roku, kiedy turnieje rycerskie typu bohurt i rennen przechodziły do przeszłości, gonitwy i inne gry konne zastępowały owe turnieje średniowieczne. Ale w czasie pierwszych 3 królów elekcyjnych wciąż 'goniono się nawet i na ostre', z długimi kopiami i gdy po husarsku z tarczami.

Nasze rycerstwo, wzorem płynących do nas z Cesarstwa i Italii zabaw i ćwiczeń,  uprawiało gry i zabawy z kopia powodując koniem, czyli w dzisiejszym przykładzie mamy tutaj gonitwę do pierścienia (artykuł o pozostałościach toru do gonitwy na panoramie Korytowa z AD1642 roku wyjaśnia nieco zawiłości tych gier). Była to gra zręczności i sprawności jeździeckiej, gracji męskiej i splendoru szlacheckiego,  a własnej fantazji w stroju rycerskim i rzędzie końskim. O gonitwach w Encyklopedii Staropolskiej.

fragment obrazu Pehr Hillestrom'a

Ciekawe czy kopie do gonitwy do pierścienia w państwie polskim były tak długie jak te husarskie ówczesne (dochodzące nawet do 6m). Z wyżej linkowanego artykułu dowiadujemy się, że źródła mówią kopiach o 3m długości, wadze okolu 3kg, miały być bogato zdobione (wedle inwencji jeźdźca). Zaś sam stalowy bądź mosiężny pierścień wieszano na wysokości głowy jeźdźca a wielkość jego zależała od sprawności rycerzy biorących udział, np jak pisze autor artykułu o Korytowie pierścień miał miedz miedzy 6 a 10cm średnicy.

powyzej 'Ring rennen' lub 'Ringelrennen' czyli gonitwa do pierścienia na rycinie z II polowy XVII wieku ze Szwecji (opis)

 ,,Artykuły gonienia do pierścienia" na uroczystościach weselnych Zamoyskiego. 

Warszawa,G I 1578. [za Archiwum Jana Zamoyskiego, wyd. Sobieski Tom 1, 1904]

Arch. xx. Czartorys. Teka Naruszewicza 86, nr. 142 (Kopia z w. 18 z napisem: 
Ex Ms. arch. Stan. Aug. regis. )

Artykuły gonienia do pierścienia podczas przenosin po weselu Jana 
Zamoyskiego z Radziwiłłówną. 

Andrzej Opaliński z Bnina, marszałek Wielki Koronny, Rohatyński, 
Szremski starosta. 

We wszystkich narodziech, przy których obyczaie dobre y uczciwe dworskie zabawy 

zostały, zachował się ten zawżdy obyczaj, iż na ziezdziech wielkich, a 

zwłaszcza na dworzech monarchów zacnych, ludzie dworscy a młodzi rozmaite 

krotofile wywodzili, czyniąc to częścią dla tego, aby panom swym ucieszenie 

jakie uczynili y pięknemi postępkami, tudzież też y dworskiemi inwencyami

im się przypodobali.

A iż do tych czasów uczciwy ten zwyczay na dworzech wszystkich z pochwałą 

ludzibacznych iest statecznie zachowań, rozumieiąc ia też, iż na dworze 

Króla JM., naszego m. p., na ziezdzie tym, na którym ma bydź ludzi konkurs 
niemały ku ozdobie zacnych przenosin JM. Pana Jana Zamoyskiego, podkanclerzego

koronnego, przez Ich M. Pany bracia rodzone małżonki JM. Pany Radziwiły, 

xiążęta z Ołyki, naydować się będzie ludzi młodych dworskich 

niemało, którzyby tych krotofil radzi użyli, pozwoliłem za pozwoleniem 

chętnem Króla JM. placu na gonitwę do pierścienia przed oczyma 
pańskiemi w Uiazdowie [dzisiaj Warszawa] na przyszły czwartek [9 lub 14 stycznia]).

A iż pewnie tak sobie obiecuią ludzie dworscy, iż się naydą ci, którzy y 

sobie gwoli,y dla zabawienia Króla JM., y dla przyzuania każdemu chęci

ćwiczenia y inwencyi iego, więc też y dla ozdobienia tego festu zacnego,

ochotnie się do tej krotofili przyczynią, tedy tern pismem się 

publikuie y pobudka daie. 

Będą sędziowie zacney tey krotofili, zaczem y 

szlacheckiemi znakami y upominki będą poczczeni, to iest tym kształtem: 

pierwszy upominek weźmie, który nayczęściey pierścień brać będzie, 

wtóry, który z naycudnieyszą inwencyą na plac przyiedzie, 

trzeci, który naykształtowniey drzewce podniesie.

 A iżby się to porządkiem swym toczyło, tedy temi artykuły to 
gonienie się obwieszcza: 

1. Ktokolwiek będzie chciał gonić, ma bydź w słusznym do tego 
ubiorze; bronią żadną, któraby ku zwaśnieniu bydź mogła przyczyną 
a miasto krotofili niepokoy uczynić, nie ma bydź ozdobion. 

2. Przyiechawszy na plac a naznaczone mieysce do gonitwy raz 
obiachawszy, ma spokojnie stanąć na tym końcu, z którego maią począć 
biegać. 

3. Żaden przedtem gonić niema, niż mu będzie od sędziów roz- 
kazano. 

•i. Kto pierścień weźmie, za każdym razem napiszą mu razów sześć. 

5. Kto w T zgórę krawędzi pierścienia, uderzy, razów trzy. 

6. Kto w nadolny krawędź uderzy, razów dwa. 

7. Kto w stronę pierścienia lewą albo prawą, raz. 

8. Kto drzewcem sznur przeniesie, na którym pierścień będzie wi- 
siał, wszystkie razi traci, ieśli iakich przed takową omyłką dostał. 

9. A ieśliby ich nie miał, a potem równo z kim innym dostał, iuż 
będzie bliższy wygrania ów co takiey omyłki nie uczynił. 

10. Komuby z strzemienia noga wypadła w biegu, traci wszyst- 
kie razy. 

11. Komu sie głowa odkryie, traci wszystkie takie razy. 

12. Komuby kopia z rąk wypadła, albo komu się o ziemię ułamała, 
traci razy wszystkie y potem zgoła nic do gonioney nie ma. 

13. Ktoby z miejsca poskoczywszy w pół kresu dla nieudatnego 
złożenia drzewca konia zastawił, drugi raz się poprawić nie może,y owszem 
on raz idzie mu na zgubne imię. 

14. Wolno też będzie każdemu kopią tą gonić, którą sobie na plac 
przyniesie. 

Dan w Warszawie, 6 Ianuarii 1578 roku.

fantazja - stroje uczestników gonitwy do pierścienia  circa 1609 w Rzeszy