[in Polish]
gwoli wstępu:
ostatnio malowałem kawalerzystę epoki Insurekcji Kościuszkowskiej dla Infort Editions* -
a jazda liniowa epoki panowania zającem podszytego Stanisława Augusta herbu Ciołek to formacji nazwana Kawaleria Narodowa, która stalą się ta formacją poprzez amalgamat chorągwi husarii i pancernych(i petyhorskich w WKL) zgromadzonych w tzw 'partiach' w Koronie i na Litwie i tworzenie z nich brygad jazdy AD 1775-6.
W Koronie numerem jeden była oznaczona Brygada I zwana Wielkopolską o której jest artykuł na stronie Arsenału. W Wielkim Księstwie Litewskim pierwsza była Brygada I zwana Kowieńską brygadą Kawalerii Narodowej.
Wielki badacz polskiej wojskowości imć pan Bronisław Gembarzewski napisał pracę pt- Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, gdzie można sobie postudiować historię Kawalerii Narodowej do 1794 roku.
Ponieważ na blogu interesuje mnie przede wszystkim sprawa końska, ergo poniżej przytaczam fragment* za imć panem Konstantym Górskim, Historya Jazdy Polskiej
'' W marcu roku 1791r wyszedł następujący przepis końskiego ekwipażu [rzędu i osiodłania] dla towarzysza i szeregowego:
''UŹDZIENICA razem z tręzlą, z 3 kółkami i podgardlem na sprzążkę przypiętem. Kółko przy cuglach z werblikiem dla włożenia w kółko uździenicy.
MUNSZTUK z 2 sprzączkami u góry z nagłówkiem, przez który przechodzi pasek z łańcuszkiem do kuplowania koni; ten łańcuszek jest na lewej stronie i zapina się w kółko na prawej stronie będące. Powyżej sprzączki a niżej kółka tego jest na prawej stronie rzemień, który przypada koniowi przez chrapy, pod widełka i zapina się na sprzążkę z lewej strony. Pasek wspomniany do kuplowania służący, gdy konie nie są kuplowane, aby nie wisiał przypina się maleńka szlufką przy średniej sprzążce lewej strony.
PODPIERSIEŃ z jedną różyczką większa w środku, gdzie dawniej był orzeł 2 mniejszych różyczek jednej i z drugiej strony jak się olstra kończą. Ten podpiersień obejmuje kule przednią i na lewej stronie zapina się na sprzączkę. Przy tym podpiersieniu są 2 kółka rzemienne z jednej i drugiej strony, w które olstra się zakładają i one utrzymują. Przy tych kółkach są pokrywy ze sprzączkami do przytroczenia płaszcza. Od zwyż wspomnianej większej różyczki idzie rzemień czyli wytok ze sprzążką do przykrócenia lub podłużania który pod brzuchem konia wchodzi w trok. Na przedniej kuli zwierzchu antabka ze rzemykiem do przytroczenia płaszcza w samym środku.
PODOGONIE z trzema różyczkami rzemiennymi z których 2 mniejsze przy ogonie a jedna większa na krzyżu końskim przypada. Całe podogonie przypina się dwoma sprzążkami w tyle kulbaki.
SIODłO zwyczajne, z dwoma kulami, potebinkami i wysłaniem w samem siedzeniu, na bokach olstra zawieszone na antabkach dwóch skórzanych przy olstrach a jednej żelaznej przy siodle pokrymem na sprzążkę przypięte.
Z tylu kulbaki 3 antabki żelazne, do trzech pokrymow t.j. jeden na lewej stronie drugi w środku pod kula,trzeci na prawej stronie, Wszystkie trzy potrzebne do utrzymania mantelzaka i furaźnej torby[..].
MITUG [sukienny] towarzysza dawnym kształtem i kolorem z tą tylko odmianą że bez orłów i pogoni i frędzli być powinien.
MITUG unteroficerski, trębacza i szeregowego z futra czarnego baraniego w koło na cali 4 sukno czyli wypustka koloru kraprotowego a kolo niego na 2 cale szeroka wypustka granatowa. Ten mitug przykrywa sobą mantelzak, ażeby zaś dobrze lezal, katy boczne tego mituga wchodzą na denko mantelzaka bez żadnego przerznięcia w kule siodłową, przydziury na folge do przypięcia karabina. Figura tego czapraka jest okrągła podługowata na przedzie ostrzej a z tylu szerzej trochę.
MANTELZAK
z sukna kraprotowego 30 cali przy denku na szwie wypustka granatowa przy nim guzików 6 do zapinania. Pod mantelzakiem przychodzi furaźna torba płócienna 32 cali, z obu stron zaszyta i tylko pośrodku otwarta, be żadnego zapięcia. [..]
TORBA płócienna druga na siano dla konia[...].''
maly szkic w Krita, GIMP i MyPaint
Valete!
* dzięki mości Piotr Zalewski - rekonstruktor kawalerii epoki stanisławowskiej i niebawem doktor nauk humanistycznych (obrona 4 lipca 2019) - za pomoc i konsultacje w temacie.
ps
w tekście historycznym zachowana orginalna ortografia
.jpg){kind=link}
_-_D._Chodowiecki_inv._et_del._;_D._Berger_sculpsit_1784_LCCN2009631983.tif){kind=link}