Kopia husarska - pare slow I

Salvete Omnes,
[in Polish]
Kopia husarska czyli kopia drążona zwana także 'drzewkiem' przez husarzy i pisarzy złotej epoki husarii - siedzę sobie i z wysokości fotela patrze na ikonografie z epoki i moje własne szkice, bo rysowałem często kopie.

Moze na początek parę slow o kopiach drążonych-klejonych używanych przez rycerstwo i jazdę kopijnicza, otóż kopii drążonych używano w Europie i Azji Zachodniej oraz Afryce Północnej już w średniowieczu (wraz z bambusowymi lancami, które być może były wzorcem dla powstania kopii/lancy drążonej i klejonej) - zapraszam do przejrzenia rejestrów kopii w muzeach UK (Tower, Leeds etc) czy w Hiszpanii (Real Armeria w Madrycie, muzeum wojska w Toledo) czy Austria (Wiedeń, Graz), czy Węgry, i pewnie co nieco jest w Italii.
Kopia drążona, klejona  i malowana była dłuższa niźli kopia niedrążona, z powodu ciężaru tej drugiej. Kopia turecka była długa - widać to na rycinach w tzw fechbuch np Gladiatorii czy miniaturach tureckich z XV i XVI wieku.

Oprócz kopii z drzewcem niemodyfikowany,  która im dłuższa tym bardziej cięższa (jak kopie do gonitw na ostre które mierząc do 4metrow dochodziły do wagi 14 kg (R. Sikora za Brzustowicz, str 30), zaczęto modyfikować ciężar drzewca kopii kawaleryjskiej na dwa sposoby: 

1. rozcinano drag drewniany (sosna zazwyczaj u nas, a na południu to różnie), drążono rdzę od gałki do grotu etc i następnie sklejano dwie polówki, i je malowano (polichromowano), otrzymując lekkie drzewce. Taka kopie używała husaria polsko-litewska,, także kopijnicy Królestwa Węgier (skąd przybyli do nas kopijnicy stający do walki po husarsku czyli w Xvw)  i kopijnicy Porty Ottomańskiej (min Racowie - Serbowie, którzy do nas przybyli w XV wieku). - badania dr Tadeusza Grabarczyka, o których pisałem wcześniej na blogu.

2. drag drewniany przeznaczony na drzewce kopii nie drążono ale nacinano z wierzchu robiąc wyżłobienia  - kanelowano (fluting) od gałki do grotu prawie, malowano et voila, była gotowa. Do czasu panowania Stefana Batorego w Rzeczpospolitej jak i w monarchii jagiellońskiej ten rodzaj kopii prawdopodobnie był w użyciu przez nasza jazdę ciężka - kopijników w pełnych zbrojach i na opancerzonych koniach.

Piękne acz wydaje się ze pełne i niedrążone kopie rycerskie z XV wieku są widoczne na 3 słynnych obrazach mistrza Paolo Uccello zwanych jako bitwa pod San Romano.

detail from Uccello

Począwszy od XV wieku, walczący kopiami husarze, stradioci i Racowie uzwajaczy także dłuższych włóczni sięgnęli po owe lekkie kopie, które w miarę upływającego  czasu stawały się coraz dłuższe,

kopia o krótkiej części miedzy gałką a tylcem

 żeby osiągnąć owe domniemane 6,17-6,2 (z grotem) metrów w koncu XVI i XVII wieku 9dlugie bardzo kopie opisuje także gdańszczanin Jakob von Wallhausen).

rycina wzmiankowana tutaj

tylec kopii ledwie wystaje za łokieć skrzydlatego husarza - Altomonete pinxit dla Jana III

z portretu Jana III, tylec kopii oparty nie dłuższy niźli przedramię husarzy idących do szarzy z kopiami

w każdym razie przyglądając się ikonografii z epoki husarskiej jazdy, dostrzegłem ostatnio, ze kopia husarska (tak jak kopia bojowa rycerska) nie była zbyt długa od gałki do końcówki drzewca (tylca).

I wydaje mi się, ze czasem popełniłem błąd rysując za długie drzewce od gałki do tylca, na dodatek osadzonego w toku skórzanym daleko za łokciem husarza.

ale o tym już w przyszłym wypisie.

Vale!
trochę bibliografii:
Sidney Anglo, The Martial Arts of Renaissance Europe.
Marcin & Joachim Bielski, Kronika
Radoslaw Sikora, Fenomen Husarii
Radosław Sikora, Husaria pod Wiedniem, 1683.
Radosław Sikora, Taktyka walki, uzbrojenie i wyposażenie husarii w latach 1576-1710 (praca doktorska).
Radosław Sikora & Radosław Szleszynski, Husaria Rzeczpospolitej (album + źródła w 3 językach do historii husarii).
Kazimierz Władysław Wojcicki, Obrazy Starodawne, tom I.
***
tutaj  caveat:
.....pracy mości Richarda Brzezińskiego z wyd. Osprey pt Polish Winged Hussar (2005) już na dzień dzisiejszy nie polecam wcale, a wręcz zdecydowanie odradzam na zasadzie apage satanas  jej polskiego masakrycznego tłumaczenia i opracowania z NapoleonV wydanego w 2017 roku.