Rusinowski i jego poczet husarski AD 1616

 Salvete Omnes.

[Polish]

wrzesień z punktu widzenia historii naszej nie jest łatwym miesiącem na wspominanie  - min. głownie dlatego, że  wszyscy zdają się pamiętać li tylko klęskę i tragedię roku AD1939 (i całej wojny 1939-45 i późniejszego okresu partyzanckiej wojny z najazdem ZSRR i consortes), zapominając o wielkich przewagach naszych przodków i klęskach zadanych wrogom naszym w bitwach potkaniowych, walnych, zagonach i oblężeniach etc w epoce staropolskiej.

A właśnie w  tym miesiącu przypada rocznica, i to okrągła bo czterysetna, jednej z najważniejszych i największych  bitew epoki staropolskiej - Chocimia 1621AD, gdzie połączone armie Rzeczpospolitej i przy udziale kozaków zaporoskich zwycięsko starły się z samym sułtanem Osmanem II i  całą potęgą Imperium Osmańskiego i jego wasali na terenie księstwa Mołdawii w warownym obozie wokół zamku i   miasteczka Chocim nad Dniestrem (dzisiaj Ukraina).

Dzisiaj chciałbym zapoczątkować serie wypisów na temat tej pomyślnej bitwy, kampanii oraz jej uczestników zamieszczając tutaj opis wyposażenia pocztu husarskiego mości pana Stanisława  Rusinowskiego  z AD 1616, pocztu typowego do epoki, bo na 3 konie tj towarzysz i 2 pocztowych, - zaczerpnięty z książki Radosława Sikory pt 'Wypisy źródłowe do dziejów husarii' , strony 107-109- jednej z ważniejszych prac wydanych ostatnimi czasy dotyczących historii najpiękniejszej jazdy świata - naszej skrzydlatej husarii.

Poczet ten i inne poczty z roty husarskiej Jarosza Sienkiewicza idącej taborem pod Smoleńsk AD 1616, na wezwanie hetmana Jana Karola Chodkiewicza, zostały napadnięte i ograbione przez swawolne żołdactwo na grobli 'na strzelanie z łuku oddalonej' od miasta Hłusk w Wielkim Księstwie Litewskim.

„Towarzysza pana Stanisława Rusinowskiego szkody:
parepę pod nim postrzelono i zabito złotych pięćdziesiąt, 

konia jezdnego postrzelono na powodzie złotych dwieście, 

żywności wozów cztery, z rozmaitymi leguminami złotych pięćdziesiąt pięć, 

wóz z czterema końmi siwymi, kosztowały konie złotych sto, za wóz kryty złotych dwadzieścia, 

zbroi polerowanych z szyszakami trzy złotych sześćdziesiąt, 

namiot turecki złoty pięćdziesiąt, zarękawia drobnego par dwie złotych pięćdziesiąt, strzelby różnych sztuk sześć,

złotych pięćdziesiąt, olstra z aksamitnymi workami cztery złotych osiem, koncerzy dwa złotych dziesięć, 

siodeł husarskich trzy złotych trzydzieści, nagłówków trzy z uździeniczkami złotych pięć, kord złotych cztery, 

półszorek nowy złotych osiem, puśliska dwoje złotych dwa, popręgi dwa kirem podszyte złotych dwa, delia czerwona,

pętlice czerwone, szlamami podszyta złotych czterdzieści, kurta czerwona falendyszowa, 

pętlice złote, guzików złocistych trzydzieści złotych dwadzieścia,

guzów złocistych tuzinów pięć w cętki robionych złotych dwadzieścia pięć. 

Rekognicyja do wojska na złotych dwadzieścia pięć, tamże i listy rozmaite i oblig tamże do wojska 

na koń sto pięćdziesiąt litewskich, chusty białe złotych dwadzieścia, czapka falendyszu czerwonego misiurka,

 w niej wyłogi sipskie złotych sześć falendyszu czerwonego łokci sześć, złotych osiemnaście, 

lazurowego[falendyszu] łokci trzy złotych dziewięć, butów safianowych z ostrogami par sześć złotych sześć, 

pościel, materace, kołdra, płotek, wały, poduszki atłasowe złotych pięćdziesiąt, welense trzy złotych dwanaście, 

szuflada z ładunkami, prochami, formami, ołowiem z bastrumentami i drobiazgami rozmaitymi żelaznymi złotych dwadzieścia, 

korzenia za złotych dziesięć, kobiercy tureckich trzy złotych dwadzieścia cztery, magierka preszburska złotych trzy. 

Stajenne rzeczy, koce, prześcieradła, deki, kulany, wyciągacze, popręgi, kantary, uździeniczki, rynkgorty, zgrzebła i 

insze drobne stajenne rzeczy złotych dwadzieścia, sukna brzezińskiego łokci piętnaście złotych cztery, 

kuchenne rzeczy złotych dziesięć, czeladnych rzeczy osiem sukni pachołków, chusty białe, kożuchy, koców złotych czterdzieści.”

 

W toku prywatnej korespondencji z  dr Radosława Sikory  na temat wielkości pocztu mości pana Rusinowskiego, otrzymałem taką informacje co do składu tego pocztu, którą poniżej zamieszczam i za którą dziękuję:
 

'Poczet ten posiadał: 1 towarzysza, 8 czeladników (z tego 2 pocztowych i 6 luźnych), 5 wozów.

Prawdopodobnie 12 koni do wozów, 2 konie dla towarzysza (parepa i jezdny), 2 konie dla pocztowych, 1 koń dla luźnego (17 koni).' 

 

wygląd pocztu zilustrowałem taką oto grafiką specjalnie wykonaną na te okazję -

nota bene całość cytowanego źródła jest opatrzona przypisami, i można sobie postudiować te i inne dokumenty źródłowe w wyżej wymienionej pracy.

Valete

Dorohostajski - munsztuk (hiszpanski) II

Salvete Omnes,
[in Polish]
imć pan Krzysztof Dorohostajski, rycerz waleczny, towarzysz husarski, min dowódca prawego skrzydła w zwycięskiej wojsk polsko-litewskich bitwie pod Kokenhausen 23 czerwca 1601, uczestnik szturmu na mury Smoleńska  13 czerwca 1611, w swym dziele o koniach czyli Hippice opisuje munsztuk 'hiszpański' który jest podobny adziamskiego (od Adziamu czyli Persji). Munsztuk ma zakrzywiona, krótką czankę, którą autor nazywa ussarską (tak jak w przednio opisanym munsztuku).
 
Opis autora:
'Munsztuk zupełny hiszpański, na kształt adziamskiego, z gęsią szyją sowitą, z łańcuszkiem cały, z kolcami miasto igrzyska poprzecznemi, z czanką krótką, zakrzywioną ussarską, z sowitem uchem szrubowanem.
Tego munsztuka, dla kształtu, do stroju adziamskiego używają, względem krotochwil raczej, aniżeli z potrzeby, bo może być do wargi końskiej i bez nagłówka przypięty; pożyteczny jednak jest do jazdy w mieście, koniom albo raczej parepom wolnym, dobrej i postanowionej gęby, załamuje, i czyni smaczne dzierżenie, nóg podnoszenie i ozdobnego chodzenia nakłada.''

..
 Valete

Dorohostajski - munsztuki I

Salvete Omnes,
[in Polish]
imć pan Krzysztof Mikolaj Dorohostajski gościł na lamach bloga już nie jeden raz.
A jego wielkie dzieło pt''Hippika''  to jedno z niezwykłych dzieł polskich, sarmackich i hipologicznych.
Z tejże to Hippiki można wyjąc ryciny ze słynnymi kiełznami epoki konia rycerskiego, dworskiego i wojennego tj  munsztukami .
Ponizej mamy dwie rożne ryciny(z dwóch wydań)  z tym samym munsztukiem, z tzw czanka ussarską.
oto opis -
''Munsztuk otworzysty z gęsia szyją, ze dwiema tłuczkami z czanką krótką, esowatą, ussarską - daje wolność językowi wargi subtelne otwiera, pod się łamie, koniowi wolnej gęby zejdzie się - pisał ponad 400 lat temu imć pan Krzysztof.




valete

Defilada 2018 - winged hussars via Wataha Press lense

Salvete Omnes,

Radoslaw Sleszynski

continuing with the Polish Armed Forces parade in Warsaw 2018 I had asked Wataha Press from Poland, photoreporting group, and got their consent to share with you several of their staff photographer's pictures from the said parade - this being photographer Gosia Piotrowska.

ensign Wieslaw Wojciechowski

his beautiful mare

you can view more photos here
 For the first time in the history of XXI century reenactment the marching winged hussars were accompanied by reconstructed  mounted tympanist and trumpeters. Alex Jarmula was reenacting hetman's ensign (as shown in the famous Altomonte's painting showing battle of Vienna 1683)

During this parade Polish reenactors also portrayed horse archers - Polish Tatars -and pancerni medium cavalry of the Polish-Lithuanian Commonwealth period.
During the parade the two types of infantry of the same period were  beautifully reenacted, I especially loved the Polish style infantry.
Valete!
all images@Wataha Press
ps
Marek Kalasinski's photos of Wieslaw Wojciechowski

***

Defilada 2018 - Winged Hussar Radoslaw Szleszynski via Marek Kalisinski

Salvete Omnes,
artist Marek Kalisinski has graciously allowed me to share with you several of his photos showing Radoslaw Szleszynski in his painstakingly reconstructed winged hussar armor and horse tack - all taken during the Polish Armed Forces Day in Warsaw 2018.
I wrote about this armor in my past posts and tack (check labels section), and Radek's efforts to reconstruct a winged hussar companion and his steed.

 The horse ridden in this parade comes from Alex Jarmula stables.
Valete!

Winged Hussar armor - a replica

Radek & Radek - Warsaw 2017

Salvete Omnes,
my friend and compatriot imc pan Radek Szleszynski (on Wiki there is his photo in full regalia of a winged hussar), co-author of the famous and unique art book Husaria Rzeczpospolitej, has announced a new winged hussar armor for himself, made by the Olsztyn-based armorer Sergey August.

Katerina Zhuravieva @copyright

Katerian Zhuravieva @copyright

Radek is himself a very talented artist (also a photographer) who works in leather, textiles, metal and semi-precious stones, and has been famously  reconstructing winged hussar horse tack, especially bridles etc, and pistol holsters of the XVII century period.

 

Radek Sikora @copyright

 
the armor reconstructed by Sergey August is a replica of the extant armor from the Skokloster Castle in Sweden,

original armor from Skokloster

The collection is part of the loot brought from Polish-Lithuanian Commonwealth by Carl Gustaf Wrangel after the Deluge (1655-1660)

 

 
 




I do hope  that in this armor and in a painstakingly reconstructed horse tack (Radek's own) and saddle (made by Marcin Ruda and owned by Radoslaw Sikora, Ph.D. ) Radek will be leading the winged Hussars during the 2018 Parade in Warsaw on August 15, 2018. Note that I do not know at this time which horse Radek will be riding.
Valete!
ps
 all photos copyright Radoslaw Szleszynski unless noted

WYSTAWA STAROŻYTNOŚCI I ZABYTKÓW SZTUKI W KRAKOWIE 1858-1859

Salvete Omnes,
[in Polish]
trochę staropolskich artefaktów - zbroje husarskie płytowe, zbroje karaceny, misiurki, szable, ładownica polska, skrzydło husarskie etc - w  obiektywie ojca polskiej fotografii:
ergo,   
WYSTAWA STAROŻYTNOŚCI I ZABYTKÓW SZTUKI W KRAKOWIE. 1858- 1859 to album niezwyklej fotografii autorstwa Karola Beyera zcyfrowany i udostępniany na stronie PAU - Polskiej Akademii Umiejetnosci, gdzie min mamy takie oto tablice z zbrojami, bronią i oporządzeniem staropolskim ze zbiorów na zamku w Korniku:
[więcej Ewa Wojewodzianka, Dzieje zbioru militariów zamku kórnickiego. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 9-10, 1968 ]

valete!

Winged hussar saddle & tack AD 1684

salve,
September  has arrived and our 2017 summer is getting to the old age when we have to say goodbye to each other, if there would be Indian summer then the time will come, perhaps, to do some riding and perhaps to do some reenacting, if possible... - Ojala!
                                                                              ***

Today I am going to turn to the Old Poland horse-tack from XVII century or actually the description of such tack from the XVII century primary sources (although published in the XX century).

a pukiel - noseband adorning plate with precious and semiprecious stones

Well, here we go:
amongst the winged hussar saddles in the movable property roll (done in 1684 after their owner's passing) of horse tack and military equipment owned by a  captain/rotameister,  imć pan Stanisław Wężyk ( Wąż coat of arms, capitaneus or starost/starosta of Sierdz,  (he was a captain between 1657-1677) there was the following magnificent specimen:

     One complete winged hussar saddle [unfortunately no description] and tack set, silver & gilded,  turquoises-adorned, whereas its breastplate had 31 'braycarki'* (small gilded silver plates ornamenting the leather straps of the said breastplate); in each 'braycarek' 3 turquoises, and there was a larger plate (sort of a falerae, centered in the breastplate on horse's breast) with the following precious stones set in it:
5 large turquoises,
5 small rubies,
5 smaller turquoises,
7 smaller rubies
4 of some green stones (emeralds?); 
Bridle - consisted of bridle itself with straps and so called 'pukle' (sing, 'pukiel'-  small convex gilded silver plates, one  covering the forehead and the other nose, and 2 other plates on the both sides of the bridle, where cheekstraps/crownpiece and browband meet)
the 'noseband' 'pukiel'/plate had 9 turquoises
the side 'pukle'/plates - one had 15 turquoises and 5 rubies, the other had 13 turquoises and 8 small rubies.
the forehead 'pukiel' -  18 turquoises, 7 rubies, 2 green stones.

Bridle's straps were covered with 'braycarki ' as well, the browband had 53 braycarki, and each braycarek had 2 turquoises in it.
There were 4 buckles in total:
 2 buckles had 8 turquoises each, and the other 2 buckles had 6 turquoises each. Between these buckles there were 65 braycarki.

This set included also a pair of winged hussar type spurs that were silver & gilded.

detail of a breastplate with 'braycarki and larger 'phalerae'

detail of the Polish Army Museum winged hussar horse's bridle - braycarki, noseband pukiel and side pukiel visible

Polish original from general Czesław Jarnuszkiewicz's article in the Polish periodical publication of  'Stowarzyszenie Miłośników Dawnej Broni i Barwy' (the Old Arms and Uniform Aficionados Society) titled - Barwa i Bron, 1934, nr 1, p. 7-8
 jeden z kilkunastu rzędów husarskich zmarłego w roku 1684 rotmistrza (był nim w latach 1657 – 1677 roku) Stanisława Wężyka. 
 „Rząd usarski srebrny, złocisty, turkusami sadzony, u którego podpiersień mając braycarków [blaszek, zdobiących rzemienie] wszelkich trzydzieści jeden, w każdym braycarze po turkusów trzy, a w narożnych pośredni pukiel wielki, w którym turkusów wielkich pięć, rubinów pięć małych, turkusów pięć, rubinów małych siedm, a zielonych kamyczków drobnych cztery; [...]Nagłówek w którym braycarków pięćdziesiąt trzy, w każdym po dwa turkusy, na końcach zamków cztery, we dwóch zamkach tych po osiem turkusach z osobna, a we dwóch po sześć turkusach; między tymi braycarkami jest braycarków sześćdziesiąt pięć; braycar na wierzchu jeden z pięcią turkusów, puklów cztery; w jednym puklu turkusów dziewięć, a we dwu postronnych: w jednym z nich turkusów piętnaście i rubinów sześć, w drugim [puklu] zaś turkusów trzynaście, rubinów małych ośm. W puklu czwartym, co na czole, turkusów ośmnaście, rubinów siedm, zielonych kamyczków dwa. Ostrogi srebrne, złociste, usarskie.” (Jarnuszkiewicz, Broń, s. 7 – 8).

...

reconstructions by Radoslaw Szleszynski of Polish Army Museum extant winged hussar period bridles
*braycarki - braycar (singularius), also brajcar and brajtar/braytar. via elektroniczny słownik Języka Polskiego XVII i XVIII wieku.