Wednesday, June 8, 2016

Słownik terminów hipologicznych używanych w Polsce XVI-XVII w

Wasze Miłości - 
parę dni temu otrzymałem zakupiony via internet egzemplarz książki ''Słownik terminów hipologicznych używanych w Polsce XVI-XVII w.''  - wydany gdzieś w Marcu 2016 przez Napoleon V.  Autor , znany gawędziarz, jeździec, historyk-amator, rzemieslnik-rekonstruktor i artysta, pojawił się już był na mym blogu.

Przykłady haseł et ilustracji etc na stronie wydawcy Napoleon V.

W każdym razie powitałem wieści o publikacji Słownika z radością i ...niejakim drżeniem serca, bo autor notorycznie unika niewygodnych źródeł w swych wypisach np Historycy.org,  ma skrzywienie na lekka jazdę w epoce Rzeczpospolitej, także na Knyszyńska stadninę,  i jest fanem jarczaka na każda porę - :) i ... cóż mogę rzec po przejrzeniu wielu haseł, otóż , wydaje mi się, ze jest bardzo źle jeśli chodzi o merytoryczny aspekt tego Słownika
W sumie to zupełnie nie rozumiem ograniczenia zakresu czasowego do XVI-XVII wieków, kiedy przecież nasza staropolska terminologia żyła sobie w najlepsze jeszcze w XIX wieku, ale dla zgody można spokojnie przyjąć, że wiek XVIII też należny do tej epoki - czyli okres Królestwa Jagiellońskiego et Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Niestety ze wstępu ('Od Autora') się dowiemy jedynie, ze 'nie sposób  uznać niniejszą prace za ukończona'.

Dlatego przyznam się, że nie wiem, czy będę chciał brać się za pisanie prawidłowej recenzji, bo może lepiej zostawić i pominąć milczeniem te niedopracowane (że użyje łagodnego przymiotnika), źle wydane (  np zła jakość wydruku rysunków autora, które miejscami są ciekawe i a przede wszystkim wyjaśniają koncepty autorskie), i bez żadnego widocznego aparatu  naukowego 'dziełko'... a może lepiej, dla mnie, będzie skoncentrować się na samych hasłach tamże zawartych i je 'rozebrać' na kawałki via źródła et literatura.
 
Sama ikonografia - wszystkie ilustracje zdają się być autorskimi, tj albo narysowane piórkiem (jedna tylko namalowana, ale wydana jako czarno-biała - tutaj w kolorze) przez autora lub przerysowane z innych źródeł (dodam czasem dość dowolnie). Wśród ilustracji jest trochę wielkich znaków zapytania - np uździenica na stronie 97 (jaka jest proweniencja źródłowa tego rysunku Bóg i autor jeno wiedzą). Ale w sumie ilustracje są mocna strona Słownika.


Po szybkim przejrzeniu słownika to zdecydowanie moim 'ulubieńcem'  jest hasło 'Bachmatek' (strona 10), zaraz poniżej haseł 'Bachmacik' i 'Bachmat'

 - bachmatek- hasło autor zdefiniował i nawet zilustrował rysunkiem [sic] na stronie sąsiadującej (strona 11):
'lekkie, skromne drewniane siodełko[sic!] pokryte skora' - i w dalszej części hasła podpiera się następującym cytatem  (bez podania autora czy dzieła z którego  ów fragment był wzięty) z dziwnym dodatkiem "(jarczak)
 'podobny był do bachmatka, i łączek na nim goły, tylko powleczony na kształt mody tatarskiej'' 
Otóż ... ten fragment pochodzi z Pamiętników pana Jana Chryzostoma Paska, [choć autor ani tutaj ani nigdzie indziej nie podaje tytułów/autorów żadnych materiałów źródłowych w całej książce] - ale tam żaden 'jarczak' nie występuje
W każdym razie pełniejszy cytat stoi u Paska co następuje: 
''Ale jak obaczyli szkapę, co go wziął pana pachołek w krzakach, co też to od niego ktoś uciekł, uwierzyli dopiero; bo też podobny był do bachmatka i łączek na nim goły, skórką tylko powleczony na kształt mody tatarskiej [1]' - z którego jasno wynika, ze chodzi o konia bachmata (zdrobniale -funkcja deminutywna- nazwanego 'bachmatkiem') a nie o typ siodła staropolskiego ( zdaje się, że albo autor Słownika nie rozumie języka staropolskiego, albo nie chce czytać źródeł prima facie dopisując swoja wersje etc)...
 nota bene ten  'łączek' z cytatu tez ma swoje osobne hasło - 'staropolska nazwa łęku tylnego' [sic!]
...
Ergo, czyżby mamy tutaj casus koń by się uśmiał ..pod wąsem? 

ano zobaczymy, przyglądając się niektórym hasłom na lamach tego blogu. 
[1] 
 tutaj pełny fragment  Pamiętników, rozdział 'Rok pański 1672' na 'wikiźródłach' - patrz przypis 46 i 47 w tekście rozdziału z Pamiętników .
ps
staropolskie określenia hipologiczne, które wczoraj wypisałem z mości Adolfa Dygasińskiego również pojawiają się w hasłach Słownika.  
ps' -
ilustracja pochodzi ze strony wydawcy i jest na okładce  Słownika.

No comments: