Jan Chryzostom Pasek - szwadron

Salvete omnes,
[in Polish]
Na blogu raczej nie sięgałem do Paska, ale dzisiejszym wpisem otwieram sobie drzwi do świata widzianego w pamietnikach pana Paska.
 Ad rem, imc pan Jan Chryzostom Pasek,  wciąż sławny [1]  i  niezwykły pamiętnikarz epoki II polowy XVII wieku, obywatel i zolnierz  Rzeczpospolitej Obojga Narodów, którego pamiętniki oprócz ogromnej wartości literackiej i historycznej są także gotowym scenariuszem na szereg filmów i seriali filmowych, komiksów czy opowieści graficznych czy nawet gier cyfrowych - ale o tych głucho i cicho wszędzie, niestety.

 I przywołany dzisiaj Pan Pasek napisał był o tytułowym  szwadronie w kwestii husarii circa AD 1660, kiedy to dywizja Stefana Czarnieckiego z wojskami Wielkiego Księstwa Moskiewskiego i Kozakami ukraińskimi nad rzeka Basia się uganiała.

Skąd wpadłem an przywołanie wpisu pana Paska, otóż czytając dr Radka Sikory jedyna jak do tej pory na rynku polskim prace o husarii pod Wiedniem AD 1683 pochyliłem się nieco bardziej  nad fragmentem o szykach husarii a zwłaszcza nad akapitami dotyczącymi taktycznej jednostki jaka wydaje się był 'szwadron' w bitwie pod Wiedniem (strona 14-141) te 335 lat temu.
 Tamże autor wnioskuje, ze chorągiew husarska tworzyła z dwoma chorągwiami pancernymi jednostkę taktyczna (PHP) zwana w przekazach źródłowych z epoki 'szwadronem', 'szkwadronem' czy 'skwadronem' (ta nazwa już wcześniej była znana, bo od początku XVII w. - nota bene szwadron epoki Sobieskiego to po francusku  le escadron np z przekazu Dupont'a Memoires, strona 138).

O związku taktycznym husarsko-pancernym zwanym szwadronem dr Radek Sikora pisze dużo wcześniej bo już w swej pracy doktorskiej, w rozdziale o szykach husarii. Pisze o szwadronie także w innej swej książce o niezwykłych szarżach i bitwach husarii.

Wróćmy do naszego towarzysza pancernego dywizji Czarnieckiego AD 1660, ergo Jan Pasek pisze o husarii i szwadronach - (edycja Wladyslawa Czaplinskiego, Warszawa 1979, strona 159) co nastepuje:
bitwa nad rzeka Basia:
-- ''Rok 1660[...] ale ze res non patiebatur moram*[...] Uszykowano tedy wojsko tak, jak i przeciw Chowanskiemu; ale juz choragwie husarskie, których było dziewięć, rozdzielano - kozda na trzy szwadrony, a za kozdym szwadronem pancerna chorągiew. Bylo tedy wojsko tak ozdobne, ze się zdało, ze jest husaryjej ze sześc tysięcy. Stanelo tedy w szyku wojsko; my [Pasek w choragwi] z Woynillowiczem na prawe skrzydło...'' --
 Kwestia czy użyta przez Paska nazwa odpowiada użyciu tejze pisowni i nazwy juz w  1660 roku czy tez była bliższa okresowi pisania Pamiętników przez imć pana Paska czyli epoce lat 1690tych.

W każdym razie chciałbym zaznaczyć zaistnienie szwadron jako jednostki taktycznej stworzonej zdaje się doraźnie bo głownie z powodu braku wystarczającej liczby kopijników (husarzy) w armii polskiej w czasie trwającej kampanii wojennej, i później rozwijanej w ciągu kolejnych kampanii wojennych , zwłaszcza epoki Jana Sobieskiego,  jako cześć historii polskiej sztuki wojennej i historii jazdy polskiej.

Ilustracja to kombinacja fragmentów  ryciny Abrahama van Booth'a circa 1628, planuje zrobić szereg ilustracji pokazujących szyki chorągwi husarskich i pancernych.

Valete.

*-''rzecz nie cierpiala zwloki'' [lacina]

[1] (bo czasy mamy ciekawe, i możne być uznanym np za staropolskiego szowinistę czy rasistę i wyrzucony z panteonu literatury staropolskiej etc)